Zabytki Międzylesia - kościół p.w. Św. Barbary

ZABYTKI MIĘDZYLESIA

Kościół p.w. Św. Barbary (ul. Słowackiego)

Świątynia ta znajduje się na przedmieściu w północno-wschodniej części miasta, u podnóża Szubienicznej Góry. Wybudowana została w 1617, gdy właścicielami dóbr  międzyleskich  był ród Tschirinhausów w związku z tym, że protestanci odebrali katolikom kościół parafialny. W 1643 r., w czasie wojny trzydziestoletniej, został zniszczony przez Szwedów. Odbu­dowano go dopiero w 1670 r. i poświęcono rok później. Kościół nosił wezwanie św. Barbary i był początkowo kaplicą cmentarną, a później kościołem cmentarnym w ramach parafii w Międzylesiu. Obecnie zachował swe historyczne wezwanie i ma status kościoła filialnego w tej samej parafii.

Kościół św. Barbary jest budowlą późnorenesansową z odwołaniem do gotyku wyrażają­cym się w kształtowaniu prezbiterium jako niższego od nawy, zaopatrzeniu go w ostrołuczne okna, przypory oraz w nakryciu sklepieniem nawiązującym do gotyckich sklepień krzyżowo-żebrowych. Podobne odniesienia ma prosta, salowa nawa nakryta stropem. Kościół utrzymany więc był w stylu neogotyku z początku XVII w. Niewiele został zmieniony w trakcie barokizacji przeprowadzonej w 1670 r., której najbardziej widocznym wynikiem są hełm wieży i malowany, kasetonowy strop nawy. Nie wiadomo kiedy wzorem kościołów protestanckich i dla uzyskania miejsca dla wiernych umieszczono w nawie empory wsparte na kolumnowo kształtowanych słupach, istniejące jeszcze w okresie międzywojennym. Kościół odnawiano w latach 1910 i 1923 r.

Jest to budowla orientowana, z szerokim wyodrębnionym prezbiterium niższym od nawy, zamkniętym pięciobocznie, nakrytym sklepieniem zbliżonym do krzyżowo-żebrowego, prze-prutym ostrołucznymi oknami, wzmocnionym przyporami i nakrytym wielospadowym da­chem. Korpus nawowy wyższy od prezbiterium, niemal równie szeroki jak ono, krótki, oświetlony ostrohicznymi oknami, nakryty stropem kasetonowym i dwuspadowym dachem. Wieża w fasadzie zwieńczonej trójkątnym szczytem czworoboczna, dość smukła, nakryta hełmem cebulastym z latarnią. W wieży główny portal o łuku półkolistym ujęty prostą, ka­mienną opaską. Przy prezbiterium znajdują się dwa aneksy. Zachowały się nieliczne, kamien­ne obramienia otworów. Dominują obramienia tynkowe. Na elewacjach zachowały się ka­mienne epitafia z XVI, XVII i XIX w.

Cmentarz był zapewne wcześniejszy od kościoła. Po zbudowaniu świątyni miał zarys tra­pezu i kończąc się zaraz za prezbiterium zajmował całe jej otoczenie. W 1863 r. został znacz­nie powiększony w kierunku wschodnim uzyskując zarys wydłużonego trapezu. Obecnie za­chował się wschodni odcinek ceglanego muru. Poza tym użytkowany cmentarz wydzielony jest częściowo metalową siatką. Murowana, główna brama cmentarna w zachodnim odcinku jego ogrodzenia (z 1927 r.) ma formę fragmentu muru przeprutego przez otwór o łuku peł­nym. Od zewnątrz oblicowana jest kamieniem, a od strony cmentarza — tylko otynkowana. Na osi kościoła znajduje się kamienny krzyż. Zachowały się pojedyncze stare nagrobki oraz nasadzenia: żywotniki, klony, jesiony i buki nie tworzące żadnego układu zieleni. W zachod­niej części cmentarza, przed fasadą kościoła znajdują się: stara kostnica z 1791 r. i kaplica grobowa z 2 pół. XIX w.